Soms zegt een set alles wat je moet weten over wat komen gaat. Het ontwerp van Tara Kelly voor Cyanide op 5 biedt zeker een van die sets. Het zijn ouderwetse stoelen rond een salontafel met theepot en kop en schotels, de lamp met de lampenkap met stroken ernaast, en als laatste het grote vloerkleed: die allemaal heel duidelijk maken dat we in het huis van een oudere dame zijn. En waarschijnlijk een eenzame dame. En eentje met wat geld. In deze zitkamer vindt alle actie plaats; hoewel actie misschien niet helemaal de juiste…
Beoordeling
Mooi zo
Hoewel het centrale concept en het morele debat een interessant horloge opleveren, heeft Cyanide op 5 gewoon niet de kracht die nodig is om op te vallen tussen de massa.
Soms zegt een set alles wat je moet weten over wat komen gaat. Tara Kelly’s ontwerp voor Cyanide op 5 biedt zeker een van die sets. Het zijn ouderwetse stoelen rond een salontafel met theepot en kop en schotels, de lamp met de lampenkap met stroken ernaast, en als laatste het grote vloerkleed: die allemaal heel duidelijk maken dat we in het huis van een oudere dame zijn. En waarschijnlijk een eenzame dame. En eentje met wat geld.
In deze zitkamer vindt alle actie plaats; al is actie misschien niet helemaal het juiste woord. Integendeel, deze two-hander gaat heel erg over het gesprek en het debat tussen de bewoner van het huis, Zofia (Lise-Ann McLaughlin) en haar bezoekster Irene (Philippe Heiman).
Zofia is niet alleen die eenzame oudere vrouw, maar ook een beroemde schrijfster, hoewel ze alleen het enige boek ‘The War Between Us’ heeft geschreven. Het is een fictief dagboek van een jonge Pools-Joodse vrouw tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het boek is een internationale bestseller die zelfs 40 jaar later nog steeds wordt beschouwd als een belangrijke bijdrage aan het begrijpen van de behandeling en moord op Poolse joden onder de nazi-bezetting. Haar bezoekster Irene is, zo lijkt het op het eerste gezicht, een fan van het boek. Ze beweert dat het haar leven heeft veranderd en heeft daarom gevraagd om Zofia te ontmoeten om te bespreken waarom dat zo is.
Het is deze discussie die het stuk vormt. Het paar praat, debatteert en debatteert, terwijl ze langzaam nieuwe informatie uit elkaar halen, bijna in een kat-en-muisspel, hoewel het niet altijd duidelijk is wie welk wezen is. We ontdekken al snel wie Irene precies is en waarom het boek zo belangrijk voor haar was. De wendingen komen regelmatig als het paar samen duelleert, waarbij elke nieuwe onthulling ons in een andere richting leidt.
Het is een fascinerend idee en het is gemakkelijk in te zien hoe dit stuk een grote betekenis kan hebben voor sommige doelgroepen. Het behandelt identiteit en culturele verduistering, en er is het prachtige morele debat dat centraal staat over de vraag of het juist is om te profiteren van het leven van iemand anders, vooral een leven dat door de Holocaust is afgebroken. Hiertoe Cyanide op 5 zorgt zeker voor een interessant horloge.
Het probleem is echter dat het in stijl een beetje hoogdravend en gedateerd aanvoelt. Misschien is er iets verloren gegaan in de vertaling; het stuk is van de Tsjechische toneelschrijver Pavel Kohout en speelt zich af in zijn geboorteland Praag. Het is heel gemakkelijk voor te stellen dat het veel meer impact zou hebben in die landen waarvan de geschiedenis zo verweven is met het verhaal dat wordt verteld en gespeeld voor mensen met een emotionele band met hen.
Maar hier in Londen dringt het niet helemaal door; er is geen echte kracht in het vertellen ervan. De structuur voelt verkeerd aan: we krijgen een plot, een beetje meer plot, en draaien dan, keer op keer herhaald. Tegen de tijd dat we de laatste wending bereiken, is de reactie niet zozeer een schok, maar meer een geval van ‘oh kijk nog een wending die we bijna konden zien aankomen sinds de laatste wending vijf minuten eerder’. Het wekt eerder een gevoel van apathie dan verbazing op. De ongebruikelijke configuratie van King’s Head Theater helpt misschien ook niet, vanaf mijn stoel (aan de linkerkant van het podium) had ik het gevoel dat ik meer naar Heimann’s rug keek dan naar haar gezicht, zeker een vergissing in de regie van Peter Kavanagh?
Het is geweldig om te zien dat Europese toneelstukken de ruimte krijgen op de Londense podia, en dit is echt een interessant uur om te debatteren over goed en fout. Maar net zoals de set ons vertelde wie de ruimte zou bezetten, is te veel van dit stuk ver van tevoren aangegeven en laat je niet echt raden waar het zal eindigen.
Geschreven door: Pavel Kohout
Regie: Peter Kavanagh
Geproduceerd door: Peter Kavanagh en Maddy Chisholm-Scott
Ontwerp door: Tara Kelly
Licht- en geluidsontwerp door: Benjy Adams
Cyanide bij 5 voorstellingen in King’s Head Theatre tot 26 november. Meer informatie en boekingen zijn te vinden hier.
